Analiza światowej gospodarki i jej dalszych tendencji rozwojowych wskazuje na stale zwiększający się udział odlewnictwa jako techniki przetwarzania i wytwarzania wyrobów metalowych. Wystarczy przytoczyć fakt, ze obecnie w świecie produkuje się ponad 60 milionów ton odlewów. Charakterystyczne jest to, że największy przyrost produkcji odlewów następuje w krajach przodujących pod względem ekonomicznym, w których stanowi on poważną część dochodu globalnego (np. USA, Niemcy).

 

Można postawić pytanie co jest przyczyną tego, że stale podnoszący się poziom dyscyplin technologicznych i środków produkcji nie doprowadził jeszcze do wyeliminowania odlewnictwa jako techniki wytwarzania, a wręcz stale zwiększa jego znaczenie i sprawia, że jest ono nadal ważnym i trwałym elementem rozwoju gospodarczego i cywilizacyjnego społeczeństwa. Warto sobie uzmysłowić, że odlewnictwo zawsze wspomagało i nadal wspomaga rozwój technologiczny i cywilizacyjny na każdym etapie jego rozwoju. Ma ono zarówno utylitarny, jak również niematerialny wymiar. Ogromna uniwersalność i rozpiętość możliwości technicznych technologii odlewnictwa sprawia, że najprostsze jej formy, bazujące na pierwotnych zasobach materiałowych w zakresie stopów metali i materiałów formierskich mają nadal ponadczasowy charakter. Odlew jako forma wyrazu kultowego bądź artystycznego nie zmienił się od czasów starożytnych a nawet prehistorycznych. Zarówno antyczne jak i renesansowe arcydzieła sztuki odlewniczej nadal budzą podziw i zachwyt obecnych pokoleń. Odlewnictwo ma dobre perspektywy rozwojowe wówczas, gdy jest podbudowane badaniami i osiągnięciami naukowymi. Rozwój technologii odlewnictwa występujący na każdym etapie rozwoju cywilizacyjnego spowodował, że technologie odlewnicze nie opóźniały tego rozwoju lecz zawsze stanowiły atrakcyjny i efektywny czynnik sprzyjający temu rozwojowi. Tak jest do chwili obecnej. Bezpośrednie, realizowane w toku ograniczonej liczby operacji technologicznych, kształtowanie postaciowe wyrobów metalowych, o praktycznie dowolnym stopniu skomplikowania, eliminujące szereg dodatkowych operacji i czynności niezbędnych przy innych znanych technikach wytwarzania stanowi nadal jego podstawową zaletę nawet wówczas gdy odlewy wchodzą w zakres najwyższych technologii tzw. "high tech".

 

Rozwój inżynierii materiałowej stwarza podaż nowych tworzyw odlewniczych o właściwościach wcześniej nieosiągalnych. Dotyczy to tak nowych materiałów o prognozowalnych właściwościach, jak również sposobach ich odlewania. Coraz bardziej powszechne jest wykorzystywanie przez odlewników technik symulacji komputerowej, sieci neuronowych i sterowania przebiegami procesu technologicznego w czasie rzeczywistym, co stwarza możliwość oddziaływania na strukturę metalograficzną odlewów pod kątem nadania im najkorzystniejszych właściwości użytkowych. Z kolei rozwój alternatywnych sposobów odlewania pozwala na uzyskiwanie większego volumenu odlewów o specjalnych właściwościach użytkowych. Zadaniem współcześnie prowadzonych w odlewnictwie badań jest poprawa jakości produkcji odlewów, zmniejszenie energochłonności produkcji i zużycia materiałów, poprawa wskaźników ekonomicznych i mniejsze obciążenie środowiska naturalnego szkodliwym oddziaływaniem pracy odlewni.

 

Nowe możliwości w zakresie tworzyw formierskich do wykonywania form jednorazowego użytku oraz materiałów na formy trwałe (kokile, formy ciśnieniowe, formy z materiałów kompozytowych) pozwalają na stosowanie materiałów o małej szkodliwości dla otaczającego środowiska, a także na coraz pełniejszy ich odzysk i recykling. Jakie warunki powinno spełnić polskie odlewnictwo dzisiaj, w celu wykorzystania swoich potencjalnych możliwości określonych liczbą odlewni, dysponowaną kadrą techniczną oraz istniejącym w kraju poważnym zapleczem naukowym, badawczym i edukacyjnym dla poprawy wizerunku naszego odlewnictwa w odbiorze społecznym, a także jego efektywności i konkurencyjności na arenie międzynarodowej? Odlewnictwo może stać się niewątpliwie polską specjalnością narodową, zwłaszcza po przyjęcia naszego kraju do Unii Europejskiej. Wymaga to jednak skonsolidowanych i perspektywicznych działań w kilku obszarach, m.in. w zakresie zwiększenia wydajności produkcji i wprowadzenia nowoczesnych technologii oraz związanych z nimi urządzeń, zmniejszających pracochłonność i zużycie materiałów, a przez to także obniżających koszty produkcji odlewów. To ograniczenie jest jednocześnie szansą na przyszłość.

 

Polska, we współpracy z uczelniami zagranicznymi, głównie niemieckimi i francuskimi, może podjąć się kształcenia inżynierów dla odlewnictwa i w ogólności dla hutnictwa. Nasze programy nauczania, stosownie zweryfikowane, są honorowane przez większość uczelni technicznych w Unii Europejskiej, czego wyrazem jest możliwość wydawania podwójnych dyplomów w danej specjalności. Jest to dobra prognoza dla kształcenia kadr dla potrzeb własnego przemysłu odlewniczego jak również dla funkcjonujących na polskim rynku odlewni zachodnioeuropejskich.

 

Prof. dr hab. inż. Józef Dańko